„Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa,
jaką ludzkość sobie wymyśliła”
Wisława Szymborska
„Dlaczego warto czytać dzieciom bajki, baśnie?”
Czytanie bajek i baśni dzieciom to jedna z najważniejszych jak i najpiękniejszych aktywności, jakie rodzice (opiekunowie), mogą zaproponować swoim pociechom. W dobie rozwijającej się technologii i coraz większej ilości dostępnych zabawek elektronicznych, wiele dzieci zapomina o pięknie, jakie kryje się w książkach dla dzieci. Co tak naprawdę daje bajka przeczytana? Przede wszystkim wzmacnia rodzinne relacje. Buduje mocniejszą więź między rodzicem a dzieckiem, daje poczucie bezpieczeństwa. Dorosły czytając dziecku angażuje do tego całego siebie poprzez własne przekazywanie emocji w czytanym tekście, zmianę intonacji, ubarwianie tekstu mową ciała, gestykulacją i komunikatami niewerbalnymi. Tego dziecko nie doświadcza podczas oglądania bajki na ekranie. Czytając dajemy dziecku odczuć, że jest dla nas ważne, że mamy dla niego czas, że robimy coś razem. A z kolei rodzicowi wspólne czytanie daje wewnętrzną satysfakcję dobrze spędzonego czasu i poczucie bycia lepszym rodzicem. Niejednokrotnie także powrót w świat bajek i przekazywanych w nich wartości pomaga nam dorosłym przewartościować swoje codzienne życie i zwrócić uwagę na rzeczy, o których na co dzień zapominamy. Dlatego warto zachęcać dzieci do czytania i opowiadać im historie, które mają wartościowe przesłanie. Bajki i baśnie to nie tylko rozrywka, ale również ważna forma edukacji, rozwijająca wyobraźnię, empatię, umiejętność logicznego myślenia i kreatywność. Bajki, baśnie i ich bohaterowie odgrywają ważną rolę w życiu każdego kilkulatka. Postacie z bajek są motywacją, wsparciem, często przyjacielem. W bajkach znajdujemy obrazy życia aktualnego, często zawierają one scenki z codzienności. Celem bajek jest często zabawienie czytającego, lub nakłonienie go do refleksji, wyciągnięcia wniosku, uzyskania „nauki” z bajki. Bajki w gotowy sposób podpowiadają jak należy, lub jak nie należy się zachować i postępować. Dziecięce bajki, choć fantastyczne, uczą i przygotowują najmłodszych czytelników do „prawdziwego” życia. Opisane w nich historie, wybory, wartości – budują świat dziecka, który kolejno przekształca się w świat nastolatka i wreszcie dorosłego człowieka. Bajki i baśnie mają ogromny wpływ na kształtowanie dziecięcych osobowości i charakterów. Choć wiele z nich powstało kilkadziesiąt, a nawet kilkaset lat temu, są one wciąż prawdziwe i aktualne. Ich czytanie to prosty sposób, aby rozwijać wyobraźnię i inteligencję młodego człowieka. Warto zastanowić się, dlaczego jest to tak ważne i dlaczego rodzice/nauczyciele powinni czytać dzieciom bajki i baśnie. Czytanie dzieciom bajek i baśni ma wiele korzyści, które wpływają na ich rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy.
Oto kilka powodów, dlaczego warto czytać dzieciom bajki i baśnie:
Rozwija wyobraźnię – czytanie bajek i baśni pozwala dzieciom na rozwijanie swojej wyobraźni, a także kreatywności. Opowieści te pobudzają ich umysł do tworzenia obrazów w swojej głowie, co rozwija zdolności wizualno-przestrzenne.
Poprawia pamięć – czytanie dzieciom pobudza nie tylko wyobraźnię, ale pozwala łączyć nową wiedzę z tym, co maluch już zna. Taka lektura tuż przed snem wzmacnia „mięśnie pamięci” – z każdą nową informacją mózg tworzy nowe synapsy oraz poprawia działanie już istniejących. Dzięki temu czytający ludzie (w różnym wieku) mają szansę zachować lepszą pamięć.
Wspiera rozwój językowy – słuchanie czytanych bajek i baśni pomaga dzieciom wzbogacać swoje słownictwo oraz uczy ich poprawnej wymowy i gramatyki. Dzieci, które regularnie słuchają czytanych im opowieści, mają większe szanse na rozwój umiejętności czytania i pisania.
Kształtuje wartości i uczucia – bajki i baśnie często zawierają ważne przesłania moralne, które mogą wpływać na kształtowanie wartości i postaw u dzieci. Opowieści te również pomagają dzieciom rozumieć i kontrolować swoje emocje.
Rozwija umiejętności społeczne – czytanie bajek i baśni z dziećmi to dobry sposób na budowanie relacji z nimi i rozwijanie umiejętności społecznych, takich jak empatia czy umiejętność słuchania.
Pomaga w relaksacji – słuchanie bajek i baśni przed snem to dobry sposób na relaksację i uspokojenie. Dzieci, które słuchają czytanych im opowieści przed snem, zwykle zasypiają szybciej i spokojniej.
Rozwija koncentrację i uwagę – czytanie dłuższych bajek lub baśni wymaga od dziecka skupienia uwagi na historii i dłuższej koncentracji, co pomaga w rozwijaniu tych umiejętności.
Buduje czytelnika w przyszłości – dzieci, które z literaturą obcowały od najwcześniejszych lat, mają znacznie większą szansę kontynuować swoje literackie fascynacje w dorosłości. Czytając dzieciom dziś, budujemy więc w rzeczywistości czytające społeczeństwo jutra.
Podsumowując, czytanie bajek i baśni to nie tylko wspaniała zabawa, ale także ważny element wychowania dziecka. Bajki i baśnie przekazują cenne wartości, rozwijają wyobraźnię, kreatywność oraz umiejętności językowe i społeczne. Dlatego warto regularnie czytać dziecku bajki/baśnie, aby pomóc mu w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, a także aby wspólnie spędzać czas i budować silną relację. Rozbudzenie zainteresowania bajkami, baśniami jest zadaniem przede wszystkim najbliższych osób. Najważniejszymi autorytetami w oczach dzieci są rodzice. Dlatego warto czytać dzieciom codziennie, przynajmniej 20 minut.
Bibliografia:
1. (Bruno Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, wyd. 1985, str. 26 )
2. Molicka, M. (2011). Biblioterapia i bajkoterapia: rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie. Poznań.
Opracowała:
Małgorzata Klukowska
———————————————————————————————————————————–
Umiejętności społeczne – lepszy start w przedszkolu!
Wielu rodziców przyszłych przedszkolaków zastanawia się, czy ich pociecha poradzi sobie w nowym, zupełnie dla nich obcym miejscu, jakim jest przedszkole. Jakie umiejętności powinno posiadać nasze dziecko, aby łatwiej przeszło przez przedszkolne progi? Do września jeszcze daleko, jednak już teraz rodzice, zapisując dziecko do przedszkola, powinni rozpocząć stopniowe oswajanie (siebie i dziecka) z nową sytuacją. Z pewnością wśród czynników, które ułatwią dziecku start w przedszkolu, należą umiejętności społeczne. Czym są umiejętności społeczne?
Umiejętność społeczna to kompetencja, która przyczynia się do skutecznej interakcji z otoczeniem. Umiejętności te są nabywane i modyfikowane już od najmłodszych lat poprzez codzienne kontakty z rodzicami oraz rówieśnikami.
Jakie umiejętności społeczne są przydatne w przedszkolu?
1. Okazywanie zaufania
Dziecko, wychowujące się w rodzinie, w której czuje się pewnie, a jego potrzeby są zaspokajane, wchodząc w nową sytuację (jaką jest pójście do przedszkola), będzie się lepiej i pewniej czuło. Wykazując zaufanie do opiekunów i innych dzieci, łatwiej będzie mu włączyć się we wspólne działania. Natomiast dziecko, które jest nieufne wobec innych – pozostaje samotne lub nawet odrzucane. Zaufanie dziecka wzrasta, kiedy czuje, że jest akceptowane, że jego zdanie jest istotne. Dziecko powinno wiedzieć, do kogo może zwrócić się o pomoc w przedszkolu. Wyjaśnijmy mu także, że nie należy wierzyć nieznanym osobom, które proponują mu coś, co wzbudza jego obawę.
2. Podejmowanie ryzyka
Dziecko, będąc w przedszkolu, styka się z różnymi sytuacjami, często nowymi i nieznanymi. Chcąc coś wykonać, zgłosić się, czy rozwiązać jakiś problem, musi podjąć ryzyko, które często wywołuje strach. Dobrze jest uświadomić dziecku, że strach ten jest naturalny i odczuwanie go jest w takich sytuacjach jest normalnym uczuciem. Nie podejmując ryzyka, dziecko blokuje się, co wpływa na jego samoocenę. Co możemy zrobić? Akceptujmy uczucia dziecka. Zachęcajmy je, by dzieliło się z nami swoimi lękami, mówiło o tym, czego się boi i zastanawiało się jednocześnie nad tym, jak poradzić sobie w sytuacjach stresowych.
3. Dawanie i przyjmowanie pomocy od innych
Uczmy dziecko współpracy, która opiera się także na okazywaniu wsparcia innym oraz umiejętności proszenia o pomoc, jeśli jest taka potrzeba. Rozmawiajmy z dzieckiem o tym, jak ważne jest pomaganie innym. Starajmy się je prosić o pomoc w codziennych czynnościach (adekwatnie do jego możliwości). Pytajmy go jak czuło się, gdy komuś pomogło, reagujmy pozytywnie, gdy widzimy jego starania. Uczmy go także, że proszenie o pomoc jest czasem konieczne i warto to robić, jeśli jest mu trudno. Nie wyręczajmy dziecka w sytuacjach, w których samo nie prosi o pomoc.
4. Dzielenie się z innymi
Ta umiejętność, czyli dzielenie się z innymi, włączanie ich w swoje działania i zabawę, zdecydowanie przysporzy dziecku sympatii rówieśników. Z kolei dziecko, które „dzielenie się” traktuje jako stratę, płacze, a nawet zachowuje się agresywnie, będzie gorzej radziło sobie w kontaktach z rówieśnikami. Warto rozwijać w dziecku poczucie, że każdy człowiek jest ważny i ma swoje potrzeby, które należy szanować. Podkreślajmy fakt, iż dzieląc się z kimś, kiedyś ten ktoś może podzielić się czymś z nami, bo zyskaliśmy jego szacunek. Zastanawiajmy się wspólnie z dzieckiem, czym ono mogłoby się podzielić, gdyby mogło, a co stanowiłoby dla niego większy problem. Pokazujmy własnym przykładem, jak można dzielić się z innymi.
5. Umiejętność dziękowania i przepraszania
To tzw. „magiczne słowa – klucze”, otwierające drogę do innych. Uczmy dziecko, że dobrym zwyczajem jest podziękować – róbmy to zawsze, gdy dziecko swoim zachowaniem zasłużyło na podziękowanie (wykonało nasze polecenie, pomogło nam w czymś itp.). Przepraszając, także zyskujemy, łagodząc sytuację, a nie zaostrzając ją. Istotne jest to, aby dziecko rozumiało, że przepraszanie nie usprawiedliwia czynu, który nie jest przypadkowy. Tzn. że jeśli robi coś z zamysłem i uważa, że przeproszenie załatwi sprawę, to pokażmy, iż nie o to chodzi. Ważne jest to, że za słowem „przepraszam” powinna nastąpić propozycja poprawy, np. „Przepraszam, że zniszczyłem Ci twoją budowlę. Odbudujemy ją razem?”.
6. Gotowość do przestrzegania reguł
Dziecko, w którego rodzinie istnieją reguły i ograniczenia, i są one dla dziecka zrozumiałe oraz akceptowalne, również nie będzie miało większego problemu z tym, aby uszanować reguły panujące w grupie przedszkolnej. Rozmawiajmy z dzieckiem o panujących w rodzinie regułach. Włączajmy dziecko w ich tworzenie oraz konsekwentnie przestrzegajmy naszych ustaleń. W przypadku przekroczenia danej reguły, wymagajmy, aby dziecko wyjaśniło swoje zachowanie i sprawdźmy, czy zrozumiało skutki.
7. Reagowanie na krytykę, dokuczanie i niepowodzenia
Tutaj kluczową rolę odgrywa szacunek wobec samego siebie. Jeśli dziecko ma niską samoocenę, gorzej poradzi sobie w obliczu niepowodzenia czy krytyki. W przedszkolu dziecko spotka się z różnymi zachowaniami ze strony innych dzieci. To, które czuje się wartościowe, nie będzie miało problemu z reagowaniem na dane zachowanie. Natomiast dziecko z niską samooceną, często wdaje się w sytuacje konfliktowe, z trudem akceptuje potrzeby innych. Na krytykę reaguje płaczem, wycofaniem lub agresją.
Wszystkich tych umiejętności dziecko uczy się i wynosi z domu rodzinnego – atmosfery, jaka panuje w rodzinie oraz podczas codziennych aktywności. Nauka ta jest efektywniejsza, gdy odbywa się w klimacie współpracy i uznania, a nie krytyki i rywalizacji.
Podwaliną rozwoju wszelkich umiejętności społecznych jest wykształcenie szacunku do samego siebie. Jest on niezbędny, aby odnieść sukces w kontaktach z innymi.
Marta Cygan, psycholog, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka